wat is energie?

Bedrijfsgebouw Kersten, Amsterdam (LEVS Architecten).

Een gebouw is 0-energetisch (energieneutraal) als zijn benodigde hoeveelheid energie duurzaam wordt opgewekt. Maar hoe bepaal je dat? Belangrijk daarbij is om eerst te onderscheiden waar de energie voor wordt ingezet.

0-energie: wat is het?

Hoe bepaal je of een gebouw 0-energetisch is? Dat is afhankelijk van de gebruikte definitie van energieneutraal en van de oorsprong van de energie die je in de berekening meeneemt. Strikt genomen is een gebouw energieneutraal als alle benodigde energie groen wordt ingekocht. Alle energie die het gebouw gebruikt is dan duurzaam opgewekt. Beter is het echter om gebouwen energiezuinig uit te voeren of zelfs schone energie te laten produceren.

Welke energie?

Er bestaat een onderscheid tussen gebouwgebonden energie, gebruiksgebonden energie en procesgebonden energie.

Gebouwgebonden energie is de energie voor het verwarmen, koelen, verlichten en ventileren van het gebouw. De consumptie van deze energie is onafhankelijk van functie en gebruik van het gebouw.

Gebruiksgebonden energie is de energie die wél afhankelijk is van het gebruik van het gebouw. Hieronder vallen computers, printers of laboratoriumapparatuur. De hoeveelheid geconsumeerde gebruiksgebonden energie is afhankelijk van de functie van het gebouw. In onderstaande figuur is de gebruiksgebonden energie bij dit specifieke kantoor 16%.

Procesgebonden energie is de energie, benodigd voor het productieproces in een gebouw. Vooral in de industrie neemt procesgebonden energie grote vormen aan. Wat dit aandeel is, verschilt per industrietak. Zo heeft een papierfabriek een procesgebonden energie van 2936 kWu/m²/jaar en een gebouwgebonden energie van 386 kWu/m²/jaar. Het ontwerpen van een energieneutrale hal, waarbij procesgebonden energie is meegenomen in de definitie van energieneutraal bouwen, is aanzienlijk lastiger dan het ontwerpen van een energieneutrale hal, waarbij alleen gebouwgebonden energie meetelt.

Welke definitie van 0-energie?

Nadat is bepaald welke energie met duurzame bronnen zou moeten worden opgewekt, moet worden vastgesteld welke grootheden meegaan in de berekening.

0-energie naar kosten

De financiële opbrengst van aan het lichtnet geleverde, op locatie opgewekte energie is gelijk aan de kosten voor afname van energie. Aangezien de prijs van energie varieert in de tijd zal het gebouw gedurende langere tijd niet aan deze definitie kunnen voldoen. Bovendien is het lastig hieruit de hoeveelheid gebruikte energie af te leiden, omdat in de energieprijzen naast de werkelijke hoeveelheid energie ook andere kosten zijn verdisconteerd, zoals transportkosten.

0-energie naar emissies

Het gebouw produceert zoveel duurzame energie dat het de emissies uit externe bronnen compenseert. Een gebouw dat al zijn stroom van een kerncentrale of een waterkrachtcentrale betrekt, is volgens deze definitie energieneutraal. Deze definitie neemt groene stroom mee, maar daarmee is ook te maskeren dat het ontwerp energetisch gezien niet goed in elkaar steekt.

0-energie naar hoeveelheden

Hierbij is de energie die op de locatie van het gebouw wordt opgewekt gelijk aan de energie die het gebouw gebruikt. Deze opgewekte hoeveelheid energie is op enig moment zelden gelijk aan de benodigde hoeveelheid energie. Zo kan het ’s nachts stevig waaien, zodat een windmolen flink energie kan opwekken. De energiebehoefte van gebouwen is dan echter minimaal. In dat geval is een opslagmedium wenselijk. Vaak wordt daarvoor het lichtnet gebruikt. ’s Nachts levert het gebouw aan het lichtnet en op een later tijdstip wordt die hoeveelheid energie weer afgenomen. Een verbinding met het lichtnet beperkt de benodigde capaciteit van de installaties die de energie opwekken.