flexibel ontwerpen: gevels

Retailpark Roermond (Nio Architecten).

Aanpasbaarheid is het voornaamste kenmerk van een flexibel ontwerp. Bij flexibel ontwerpen is onderscheid te maken tussen de draagconstructie, de gevels en de installaties.

Gevels
In Nederland staat bijna 6 miljoen m² kantoorruimte leeg, terwijl er vraag is naar woningen. Of en in hoeverre een kantoor geschikt is voor herbestemming tot woongebouw, is snel te bepalen met behulp van de Transformatiepotentiemeter (Geraedts en Van der Voordt, 2002; zie het artikel uit Real Estate Magazine, april 2005, onder Downloads).

Hieruit volgen specifieke eisen voor gevels, die hergebruik vergemakkelijken.

Eisen aan gevels

1. De gevel biedt voldoende aansluitmogelijkheden voor (horizontale) uitbreiding;
   
2. De gevelopeningen en eventuele buitenruimten (loggia's, balkons) zijn aanpasbaar;
3. De ramen kunnen open en zijn herbruikbaar;
4. De daglichttoetreding is kleiner dan 10% van het oppervlak van de nieuwe eenheden;
5. De gevels zijn voldoende warmteisolerend.

Deze eisen brengen met zich mee dat de gevel aanpasbaar moet zijn. Zo worden de eisen aan Rc-waarden voor gevels steeds hoger (5) en zal een bestaande gevel vrijwel altijd na enkele jaren niet meer aan de eisen voldoen. De logische oplossing is dan het demonteren en vervangen van de gevel. Een dragende gevel staat niet alleen de aanpasbaarheid van plattegronden en volumes in de weg (zie Flexibel ontwerpen, constructie), maar bemoeilijkt eveneens de aanpassingen van en aan de gevel zelf. Een dragende gevel legt de schil vast. Horizontale uitbreidingen (1) en het aanpassen van de gevelopeningen (2) zijn aanzienlijk eenvoudiger bij een skeletvormige opzet van de draagconstructie, waarbij de gevel(constructie) geen dragende functie vervult.

In staal zijn er grofweg twee gevelsystemen. Een opbouwsysteem (binnendoos met beplating) en een systeem met sandwichpanelen. Beide systemen zijn demontabel, aanpasbaar en eventueel ook herbruikbaar. Bij het opbouwsysteem is de levensduur van de buitenplaat te verlengen door overschilderen. Deze maatregel is het minst milieubelastend. 

Verlenging van de levensduur van de buitenplaat door overschilderen.

Iets verder gaat het vervangen van de buitenplaat door nieuwe plaat van eenzelfde type. Hiermee wordt de esthetiek en uitstraling verbeterd. De meest vergaande ingreep is het wijzigen van de isolatie of vervanging door een sandwichpaneel met een hogere warmteweerstand, om zo de bouwfysische kwaliteiten van de gevel te verhogen.